storia
Tla mostra dl 1926 fòvel da udëi l nflus dla modernità, ispirà mpue’ al “Jugendstil”, che l diretëur dla Scola d’Ert de Urtijëi Balsamo Stello à purtà te Gherdëina. Danz che chësc stil modern ne fova nia tan bënulù. Do che l diretëur ie Stella ie unì mandà demez a Monza, iela jita inant tla maniera do la rata tradiziunela. Mpo fova la mostres y i cuncorsc de gran mpurtanza per avëi for inò mpulsc nueves. N pert unìvel propi mustrà opres de marueia, de livel artistich aut y de gran cualità.
Tl ann 1932 àn messù vënder i lëures dla mostra da d’instà a mez priesc. La crisa economica mundiela se lasciova sentì. Sëuraprò fova l daz per mandé zeche oradecà scialdi aut. Daviadechël à la lia fat ora te na senteda straurdinera de ti scrì n memorandum al guviern talian per arbassé l daz. Pervia dla crisa à truep scultëures mudà lëur o ie jic a sté nzaul d’auter. N valgun artejans purvova a vënder si scultures per na bagatela tla ziteies, iust per davanië tant da furné inò a cësa cun la ferata.
Nce sce la jiva stleta ne manciòvel nia l spirt de jì inant. Tl 1933 à la lia tëut a fit la rundela dla Villa Venezia per mëter ora si opres. Iló iel unì metù a jì la mostres da d’inviern y da d’instà dai ani 1934 al 1937. Davia che la Villa univa renuveda tl 1938 àn messù cialé de scumencé a frabiché n’autra cësa per l’ert. Cun l sustëni dl podestà fascista Arturo Tanesini y de artejans, à la lia giapà si sënta definitiva tla “Casa dell’Artigiano” (dlongia la dlieja de S. Antone), che ie unida inaugureda ai 4 de setëmber 1939.